‘Ik wilde voorzien in een basisbehoefte’

Niet voor niets loopt de Midden-Nederland route over de Langebroeksedijk. Het is een van de mooiere dijkjes die Nederland rijk is, langs de wetering met aan weerszijden uitgestrekte landerijen, boerderijtjes en landgoederen, kastelen en een prachtig oud verlaten kapelletje. Daar ergens, tussen Langbroek en Driebergen, ligt Nieuw Rijsenburg, een therapeutische woonwerkgemeenschap, verbonden aan de Arta-Lievegoedgroep. Het is een professioneel geleid biologisch-dynamisch landbouwbedrijf waar oud-vrijeschoolleerling Johan Verheye als veehouder aan de slag ging.

‘Van mijn kleutertijd weet ik niet veel meer. Het eerste jaar heb ik vooral stilletjes om mij heen gekeken’ zegt Johan (30) als ik hem naar zijn vroegste ervaring met de vrije school vraag. In Den Haag deed hij de onder– en bovenbouw.

Goede herinneringen

‘Goede herinneringen heb ik er zeker aan overgehouden. Vooral dat het leren al die tijd haast als vanzelf ging. Het praktische van het vrijeschoolonderwijs sprak mij aan, zelf je schrift maken, veel handenarbeid, het kunstzinnige. Het ontwikkelde een bredere kijk, zoals bijvoorbeeld op mooie oude gebouwen, de bouwstijl weet ik vaak te herleiden.’

Het examenjaar op de bovenbouw waarin hij klaargestoomd werd voor het HAVO examen was daarentegen ronduit saai.

‘Leren en nog eens leren om het een paar weken later, na de tentamens, meteen weer te vergeten’ verzucht hij. Wat hem het meest is bijgebleven zijn vooral de jaarfeesten, hoe de seizoenen meebeleefd werden, de jaartafels.

‘Het doet je beseffen dat er meer is dan een droog en een nat seizoen en dat er zomer en winter groenten zijn, wat wel eens vergeten wordt omdat alles het hele jaar door verkrijgbaar is. Dat is best jammer.’

Basis van het leven

Hij vroeg zich af, na het behalen van zijn diploma, wat hij zou gaan doen. Het liefst wilde hij iets met toneel, maar vertrok eerst naar Kroatië. In het kinderdorp Kuberton waar oorlogsweeskinderen opgevangen werden werkte hij mee aan de  wederopbouw. Per familie werden daar 6 kinderen opgenomen. Ook hielp hij mee met het opzetten van een boerdij.

‘Op die manier kwam ik bij de basis van het leven terecht’.

Hij koos na twee jaar daar gewerkt te hebben voor de toneelschool in Zwolle, maar was er een jaar later achter dat het hem niet zou brengen wat hij zocht.

‘Hoewel ik graag toneel speel, is het toch voornamelijk ‘buitenkant’, ik miste de ware invulling. Ik wilde iets doen om aan de basisbehoefte te voldoen.’

Hij kwam in de zomervakanties veel op boerderijen. In Frankrijk viel alles op zijn plaats en wist Johan wat hij wilde. Hij is toen de Warmonderhof opleiding gaan doen op de Bd-landbouwschool in Dronten. (1998-2002) 

‘De boerderij stond er, is ook écht een boerderij van deze tijd geworden. Modern, groot, de boeren zijn nu echt ondernemers. Als student zie je er de realiteit.’

Toneel, de jaarfeesten, veel bekends kwam weer terug. In Zwitserland liep hij een half jaar stage op een gemengd bedrijf in de buurt van Bern met akkerbouw en een veehouderij.

Nieuw Zeeland

Na de Warmonderhof opleiding is hij met zijn vriendin (en voormalig klasgenoot) Myrthe nog een klein jaar in Zwitserland gaan werken.

‘Biologisch-dynamische landbouw is daar verder. Door de kleinschaligheid heeft iedereen er wel een familielid die boert. Ze zijn er veel trotser op dan hier in Nederland waar het allemaal groot moet’, verklaart hij. Tot de winter zaten ze daar.

‘Dan heeft de boer geen werk meer voor je, zo gaat het meestal.’

Er volgden drie maanden Nieuw Zeeland, waar ze samen op uiteenlopende bedrijven werkten.

‘Van overzichtelijke bedrijven met 30 ha en 20 koeien kom je ineens op mega boerderijen met 1000 ha en 800 koeien.’

Het is een mooi land maar niets voor hem.

‘Met zoveel koeien heb je koppels van 50 stuks, in te delen in laagproductief, gemiddeld- of hoogproductief. De binding met de koe is volstrekt weg.’ Met de koeien waar hij nu voor zorgt is dat totaal anders.

‘Koeien voelen je stemmingen heel goed aan, als je ongeduldig en haastig bent duurt het melken altijd langer. Of wanneer ze in de kar moeten voor de veearts willen ze nog wel eens opstandig zijn. Maar als een koe naar de slager moet is er geen verzet, kennelijk weet ze dat dan. Je loopt natuurlijk zelf al een tijdje rond met de gedachte welke koe aan de beurt is’, legt hij uit.

Nieuw Rijsenburg

Na Nieuw Zeeland ging ieder op een andere boerderij werken. Myrthe op een tuinderij, Johan op een bedrijf met akkerbouw en een varkenshouderij.

Ook daar was ‘s winters geen werk meer. Hij keek uit naar vacatures in de landbouw/zorg en zag dat er een boer gezocht werd op Nieuw Rijsenburg.

In mei 2004 werd hij aangenomen voor de veestapel.

‘Inmiddels woont Myrthe ook hier, zij doet de tuin en de winkel of valt in bij de zuivel verwerking. We hebben sinds drie weken een zoontje, Joren!’ Oma Micheline komt oppassen op haar kersverse kleinzoon.

Rode draad

Ze zijn echt blij dat zij als boer en boerin op een kleinschalig gemengd bedrijf terecht gekomen zijn. De natuurlijke kringloop die de het biologisch-dynamisch boeren met zich meebrengt, het beleven van de seizoenen maakt het tot een levenswijze, niet alleen en technisch verhaal waarbij alles ver weg staat van de consument.

‘Met name zorgboerderijen en boerderijwinkels brengen dat weer dichterbij. Er komen hier veel mensen over het erf en je zit hier niet zo geïsoleerd als op een gewone boerderij’.

Wanneer ik terug rijd na het interview maak ik nog een paar foto’s van de pittoreske omgeving waarin Nieuw Rijsenburg als een parel ligt ingebed.

Informatie over Nieuw Rijsenburg kan met vinden op de website van de Arta-Lievegoedgroep, onder ‘psychiatrie’. De Arta-Lievegoedgroep biedt psychiatrische zorg en verslavingszorg.

Johan Verheye

Geboren 12 september 1975 te Mortsel (België)

Basisschool Vrije School Den Haag

Middelbareschool Vrije School Den Haag

Afgerond met HAVO

1995-1997 Kinderdorp Kuberton Kroatië

1997-1998 Theaterschool in Zwole

1998-2002 Warmonderhof Dronten Stage 2000 in Zwitserland op een gemengd bd. bedrijf

2002 gewerkt op een gemengd bd.bedrijf in Zwitserland

2003 gewerkt bij Overesch in Raalte, biologische varkenshouderij en akkerbouw

2004 Begonnen op Nieuw Rijsenburg als boer

Kasper Heineke